جهاد معنوی، سخت تر از جنگ سوریه

جلسه چهارم مراسم ماه مبارک رمضان هیئت محبین اهلبیت(ع) جمعه ۲۰ اردیبهشت ۹۸ در آستان امامزاده علی بن جعفر(ع) قم در کنار مزار شهدا با سخنرانی حجت الاسلام احمد پناهیان برگزار شد.

ثواب عمل در گرو اخلاص و ترس از خدا

دین حنیف دینی است که بتوان به آن تکیه کرد. دینی که عزیز و قدرتمند باشد. و کسی میتواند به این دین حنیف تکیه کند، که مخلص باشد. حضرت امام(ره) در کتاب چهل حدیث در باب اخلاص این آیات و روایات را آورده است: الَّذي خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَياةَ لِيَبْلُوَکُمْ أَيُّکُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً وَ هُوَ الْعَزيزُ الْغَفُورُ(ملک ۲). میفرماید تو بدنیا آمده ای برای اینکه مخلصانه زندگی کنی. طبق این فرموده ی خدا اخلاص بنای زندگی است، نه فقط بنای دینداری. ما بوجود آمده ایم برای اینکه در طول زندگی دنیا، مخلصانه خدا را عبادت کنیم.

امام صادق(ع) در خصوص این آیه میفرماید: «لیس یعنی اکثرکم عملا، و لکن اصوبکم عملا». کار زیاد انجام دادن ملاک نیست، بلکه میزان ثواب و بهره آن عمل است. فَأَمَّا مَنْ ثَقُلَتْ مَوازينُهُ فَهُوَ في‏ عيشَةٍ راضِيَةٍ وَ أَمَّا مَنْ خَفَّتْ مَوازينُهُ فَأُمُّهُ هاوِيَةٌ وَ ما أَدْراکَ ما هِيَهْ نارٌ حامِيَةٌ.

انما الاصابة، خشیة اللّه و النیة الصادقة. ثواب عمل به دو چیز است: اول خشیت و ترس از خدا، و دوم نیت صادق و خالص. ما گاهی نه تنها نیتمان خالص نیست، بلکه دینداریمان متوقعانه هم است. عملی عیار دارد که برآمده از خوف خدا و فقط برای خدا انجام شده باشد. إِنَّمَا یخْشَی اللّه مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ. خشیت برآمده از علم و معرفت به خداست. بدون معرفت ترس از خدا ایجاد نمیشود. حضرت زهرا(س) وقتی نماز میخواند، بدنش از خشیت الهی میلرزید. وقتی کسی از خدا نترسید، توقع عمل خالص هم از او نمیتوان داشت. اگر عبد به مولایش معرفت پیدا کند، با همه وجود در برابر عظمت او خشوع میکند.

مراقبت از شرک خفی

ثم قال الابقاء علی العمل حتی یخلص، اشد من العمل. خالص ماندن بر یک عمل از انجام دادن آن عمل سخت تر است. شهدا از سر اخلاص به مجالس ذکر اهلبیت می رفتند. از هیئتی به هیئت دیگر، از مجلسی به مجلس دیگر. خسته نمی شدند، سیر نمی شدند. در خودشان نیاز می دیدند. از ترس از خدا به دامن اهلبیت پناه میبردند. «هارب منک الیک». از ترس خدا به دامن خود خدا و اهلبیت پناه ببریم. وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَةَ(مائده ۳۵). اگر با این نیت هیئت رفتیم، و ادامه دادیم مهم است.

و العمل الخالص، الذی لا ترید ان یحمدک علیه احد الا اللّه عزّ و جلّ. نشانه عمل خالص این است که نخواهی احدی جز خدا تو را بستاید. کسیکه از خدا میترسد، از مورد تعریف و تمجید قرارگرفتن میترسد. از برخی حزب اللهی ها اگر تشکر نکنی، دیگر با تو کار نمیکنند! این ریاست که همنشینی با شیطان است.

الابقاء علی العمل حتی یخلص، اشد من العمل. تکرار عمل با نیت مخلصانه کار سختی است. وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفَاءَ وَيُقِيمُوا الصَّلَاةَ وَيُؤْتُوا الزَّكَاةَ وَذَلِكَ دِينُ الْقَيِّمَةِ(بینه ۵). دینداری غیرمخلصانه هیچ جایگاهی نزد خدا ندارد و مورد قبول حق نیست. و النیة افضل من العمل، الا و ان النیة هی العمل. اصلا عمل همه اش نیت است.

حضرت امام(ره) اینجا مثالی می زنند: ما اعمال را یا برای نفس خودمان انجام میدهیم یا برای دیگران. اگر کسی برای زیبایی صورت و سیرت نمازشب بخواند، این نماز شبش مورد قبول نیست. چون بهره ی «من» در آن هست. توأم با شرک خفی است. اگر برای آرامش و حال خوب پیداکردن نماز شب خواندیم، به خواسته خود می رسیم، اما آن دنیا نتیجه ای از این عمل دست ما را نمی گیرد. اثر عمل با علت عمل فرق میکند. هیئت رفت انسان را پاک میکند، اما ما برای از بین رفتن گناهانمان نباید هیئت برویم. کار مخلصانه انجام دادن سخت است. اگر آسان بود بعد از ۱۴۰۰ سال کار دین به بار نشسته بود.

حضرت امام(ره) در ادامه میفرماید: سعی کنیم ملکات رذیله را از درونمان پاک کنیم. و الا هر عملی که انجام میدهیم، بخاطر برآوردن این خواسته های نفسانی و درونی و تحت تأثیر آنهاست. در برخی جلسات و هیئتهای ما مسابقه است که با سبک جدید غربی بتوانیم مخاطبانمان را زیادتر کنیم. خوش صدا بودن مداح و قشنگ خواندن که ملاک نیست. باید رذائل درونی مان را از بین ببریم تا عملمان خالص شود.

جهاد معنوی، سخت تر از جنگ سوریه

إِلَّا مَنْ أَتَى اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِيمٍ(شعرا ۸۹). امام صادق(ع) در خصوص این آیه میفرمایند: الْقَلْبُ السَّلِیمُ الَّذِی یلْقَی رَبَّهُ وَ لَیسَ فِیهِ أَحَدٌ سِوَاهُ. قلب سلیم قلبی است که وقتی با خدا ملاقات میکند، هیچ احدی جز خدا در این دل نباشد. وَ كُلُّ قَلْبٍ فِيهِ شِرْكٌ أَوْ شَكٌّ فَهُوَ سَاقِطٌ. اگر در دلی شرک و شک باشد، عملش از دستش میرود. وَ إِنَّمَا أَرَادُوا الزُّهْدَ فِي الدُّنْيَا لِتَفْرُغَ قُلُوبُهُمْ لِلْآخِرَة. قلب سلیم همه میل و خواسته اش آخرت است.

امام باقر(ع) در حدیثی در خصوص اخلاص میفرمایند: الابقاء علی العمل حتی یخلص اشد من العمل قال قـال و مـا الابـقـاء عـلى العـمـل ؟ قـال يـصـل الرجـل بـصـلة و يـنـفق نفقة لله وحده و لا شريك له ، فكتب له سرا. میفرماید باقی ماندن بر عمل یعنی وقتی انفاق و خیری مخفیانه برای خدا انجام میدهید، ‌این عمل برای شما ثبت میشود. ثم يذكرها فتمحى. اگر بعد از عمل آن را جایی نقل کنی، همین که آنرا نقل میکن، عمل خالص از دست میرود. فتكتب له علانية. و این عمل را برای تو آشکارا مینویسند. دیگر آن مخفی بودن و اخلاصش نیست.ثم يذكرها فتمحى و تكتب له رياء. اگر بار دیگر آنرا نقل کردی، آن عمل از بین میرود و برای شما ریا نوشته میشود! در روایات هست بعد از عمل ریا نیست، اما بشرطی که آنرا نقل نکنیم. بندگان و اولیائ خدا از ذکر محاسنشان وحشت دارند.

رهبرانقلاب در جهاد معنوی اولین عرصه را اخلاص بیان میکنند. این خیلی سخت تر از رفتن به سوریه است! ما باید اول خودمان به قله اخلاص برسیم، بعد جامعه را به سمت این نوع دینداری پیش ببریم. کار سختی است. جز رفتن در خانه خدا و ناله کردن و توسل به ائمه هدی راه دیگری نداریم.