نسخه امام باقر برای اقتصاد و معیشت

مراسم عزاداری شهادت امام باقر علیه السلام جمعه 25 تیر 1400 با حضور هیئت محبین اهلبیت علیهم السلام در مسجد مقدس جمکران برگزار شد.

دستور موکد به تعظیم باقرالعلوم

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقينَ(توبه 119). در حدیثی قدسی خدای متعال راجع به امام باقر علیه السلام میفرماید: شبه جده المـحمود محمد, الباقر علمى, و المعدن لحکمتى. رسول خدا صلی الله علیه و آله در توصیف ویژگی امام باقر علیه السلام فرمود: یَبْقَرُ العلمَ بَقَراً.

تعظیم جایگاه امام باقر علیه السلام دستور خود حضرت به فرزندشان امام صادق علیه السلام است. تکلیف ما شیعیان دیگر مشخص است در این زمینه. ما شیعیانی که تمام داشته مان از مکتب اسلام و مذهب شیعه برگرفته از علوم امام باقر و امام صادق علیهمالسلام است. خصوصا ما که در شهر قم شهر علم و شهر اهلبیت هستیم. قمی که در آخرالزمان حجت است برای تمام بشریت: سَيأتي زَمانٌ تكونُ بَلْدةُ قُمّ وأهلُها حُجّةً على الخلائقِ، وذلكَ في زمانِ غَيْبَةِ قائمِنا عليه السلام إلى ظُهورِهِ، و لولا ذلكَ لَسَاخَتِ الأرضُ بأهلِها. حیات کره زمین به این است که سرزمینی وجود دارد که معارف دینی را بین تمام اهل زمین گسترش میدهد، حتی در بلاد و روستاهای دوردست. همه از معارف حقه دینی بهره مند میشوند.

ما دستور داریم به تعظیم شخصیت بالاخص باقرالعلوم علیه السلام. قُلْ لَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبَی(شوری 23). این دستور کلی در مورد تمام ائمه هست، اما خصوص امام باقر علیه السلام دستور موکد داریم. وقتی در کانون اسلام و نقطه قدرت اسلام، یعنی مکه مکره که اتحاد مسلمین آنجا شکل میگیرد و کلمه توحید به اعلی درجه پرچمش در این سرزمین بلند میشود، امام باقر علیه السلام توصیه میکنند که در این مکان و در ایام حج روضه و عزاداری برای من و مصائب من برگزار شود، این یعنی ما شیعیان باید توجه ویژه داشته باشیم چه ظلمی به اماممان وارد شده است.

امروز هم به امام زمان ما ظلم میشود. ما باید این ظلم را بشناسیم؛ و برای شناخت این ظلم نیاز به شناخت حقوق ائمه و حق الله داریم. خصوصا برای ما اهل قم در آخرالزمان این امر لازم است. برخی به نقش دین در جهان امروز کاری ندارند. کسیکه اعتنایی به قدرت حق در عالم ندارد و اهتمامی برای این امر ندارد، ما و دین هم کاری با او نداریم. بفرموده امام حسن عسکری علیه السلام کَالْأَنْعَامِ عَلَی وُجُوهِکُمْ. در بیابان دنیا مثل چهارپایان برای خودش می چرد! ما با اینها کاری نداریم. اما شیعیانی که رسالت خودشان را نجات قاطبه بشر میدانند، باید حقوق امام و حقوق خدای متعال را بشناسند. شیعیانی که عملشان قولشان را تصدیق میکند.

باید نقش خود را در نجات حق پیدا کنیم

تَمَامُ الْحَجِّ لِقَاءُ الْإِمَام‏. اتمام حج ملاقات امام است. توحید کسی تمام است که به محضر امامش برسد، و تکلیف روزش را از امام زمانش بگیرد. ما نسبت به اماممان مورد سوال قرار میگیریم: ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ(تکاثر 8). جوانان ما مراقب باشند. در زمان غیبت هم ما مورد سوال قرار خواهیم گرفت. باید حق را بشناسیم و احقاق حق کنیم، و ابطال باطل کنیم. ما مسئولیت داریم. نمیتوانیم به زندگی خودمان مشغول باشیم.

امام باقر علیه السلام فرمود: ان الحق استسرخنی و قد هواه الباطل فی جوفه. باطل حق را بلعیده بود. حق قادر به ظهور و بروز علنی نبود، و در سیطره باطل بود. فبقرت عن خاسرته و طلعت الحق عن حجبه حتی ظهر و انتشر بعد ما خفی واستتر. من پهلوی باطل را شکافتم و حق را پس از مستور شدن ظاهر کردم و بعد از پنهان شدن حق آن را منتشر کردم. امام باقر علیه السلام در شرایطی حق را در جامعه منتشر کرد که قدرت و حکومتی نداشت. در اوج غربت به سر می برد.

يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقينَ(توبه 119). ما باید با امام جامعه همراه باشیم تا بتوانیم احقاق حق کنیم و ابطال باطل کنیم. نقش ما در تشکیل حاکمیت امام زمان ارواحنا فداه چست؟ نقشمان را پیدا کرده ایم و به وظیفه مان عمل کرده ایم؟ 1400 سال است حق تحت سیطره باطل قرار گرفته. چه کسی به داد حق میرسد؟ مشکلات ما هم در تحقق حق حل میشود. حکمرانی خدا امروز با حکمرانی لابی های صهیونیستی در تضاد است. تا وقتی حاکمیت کفر در عالم حکمفرما باشد، مشکلات ما هم بیشتر و بیشتر خواهند شد. هرکسی باید نقش خودش را در نجات حق پیدا کند. بله، امام زمان ارواحنا فداه را هم عده ای می آورند و ایشان را یاری میکنند: وَمَنْ يَتَوَلَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَالَّذِينَ آمَنُوا فَإِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْغَالِبُونَ(مائده 56). کسانیکه با امامشان در مبارزه با باطل همراه هستند، اینها امام زمان ارواحنا فداه را می آورند، نه کسانیکه به زندگی شخصی خود مشغولند.

نسخه امام باقر برای اقتصاد و معیشت

ما روایات فراوانی از ائمه و همین امام باقر علیه السلام درباره اقتصاد و معیشت داریم. برخی بدیهیاتی را انکار میکنند که انسان تعجب میکند. میگویند «همه مشکلات ما با واردات حل میشود، و واردات هم با بحث مذاکره با آمریکا حل میشود». میگویند «در همه حوزه ها باید وابسته باشیم تا مشکلاتمان حل شود». پس بحث قوی شدن حاکمیت اسلامی جایگاهش کجاست؟ وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ(انفال 60). امام باقر علیه السلام فرمود «خدای متعال سه نعمت به ما داده: آب، چهارپایان(یعنی منبع غذا)، آتش. هر منزلی باید آب و غذا و آتش خودش را تولید و تأمین کند». هر کشوری باید غذا و آب و پوشاک و نیازمندیهای خودش را تولید کند. سیل تراریخته ها چه بلایی سر زندگی ما آورده؟ خیلی از کشورهای اروپایی محصول تراریخته استفاده نمیکنند. مقام رسمی دولت میگوید نان و گندم ما هم باید از بیرون بیاید.

امام باقر علیه السلام فرمود «حضرت آدم وقتی در بهشت بود همه چیز در اختیارش بود؛ اما وقتی به زمین آمد خداوند فرمود خودت گندم بکار و خود درو کن و خودت نان بپز و استفاده کن». ما در نان و غذایمان هم باید چشممان به دشمن باشد؟ آن هم دشمنی که در خوراکیهای ما این همه دست برده و برای سلامتی ما نقشه دارد. حتی برای تنقلاب بچه های ما برنامه دارد. ما نمیتوانیم دام را مدیریت کنیم؟ در غذا نمیتوانیم روی پای خودمان بایستیم؟ همه چیز بسته به واردات و مذاکره است؟ باقر العلوم علیه السلام فقط برای فقه و اجتهاد دستورالعمل ندارد، برای جنبه های مختلف زندگی ما برنامه دارد.

آتش یعنی انرژی. آن موقع با آتش نور و گرما و انرژی لازم مردم تأمین میشد. امروز وضعیت برق کشور را ببینید. شما نمیتوانید در برق مستقل نباشید و وابسته باشید. چرا به استقلال در انرژی نرسیم؟ رهبرانقلاب سالها پیش گفتند ما به انرژی هسته ای نیاز داریم. در دولت نهم و دهم رییس جمهور وقت به آمریکا گفت شما بیایید در ایران کارخانه تولید اورانیوم بزنید، ما از شما خریداری کنیم. روی چه منطقی این وابستیگی را دیکته میکنید؟

خودکم بینی و احساس حقارت ممنوع

امام باقر علیه السلام میفرماید بندگی خدا به این است که نگاه کنید امام جامعه چه نقشی برای شما تعیین کرده، و آن نقش را به درستی ایفا کنید. آب، غذا، و انرژی، اینها سه نعمت خداوند هستند که باید در اختیار ما باشند. باید خودکفا باشیم. ما نعمتمان را نباید از دشمن گدایی کنیم. ما مأمور به یَکفُر بِالطّاغوتِ هستیم، نه وابستگی به طاغوت. در تریبون رسمی نظام بگویند همه چیز ما وابسته به واردات است. میگوید «اگر مجلس مصوبه تحریمها را تصویب نکرده بود، مشکلات ما حل میشد». اگر نمایندگان مردم از حق ملت دفاع کردند، مقصرند؟ اگر مقابل زیاده خواهی کفر را گرفتند، باید مواخذه شوند؟ تا وقتی که آمریکا و اروپا به وظایفش در برجام عمل نکرده، ما هم موظف نیستیم به تعهداتمان عمل کنیم؛ این حرف حق و درستی است.

شما از بیان اینکه باید در همه چیز وابسته به دیگران باشیم، خجالت نمیکشید؟ استقلال که دستور خدا و دین است را منکر میشوند. وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلً(نساء 141). مسلمان هیچگاه نباید تحت حکمرانی کفار قرار بگیرد. هنوز هم بعد از 1400 سال علیرغم دین اسلام که دین قویم و عزیز است و میتوان به آن تکیه کرد، عده ای دم از وابستگی به طاغوت میزنند. دین ما دین خودکم بینی و حقارت نیست.

مسائل اقتصادی و معیشت ما وقتی حل میشود که از دستورات دینی در این حوزه تبعیت کنیم. اقتصاد اسلامی یک امر لازم است. گرچه حوزه علمیه آنطور که باید وارد این عرصه نشده، اما مجموعه های خوبی در این زمینه فعال هستند.

امام در جامعه حرکت ایجاد می کند

کشورهای همسایه را بینید، آمریکا و اروپا چه وضعیتی برای این کشورها بوجود آورده اند. وضعیت امروز افغانستان را ببینید. حکمرانی کفر نتیجه اش بیش از این نیست. قبل از انتخابات رییس جمهور فرانسه صریحا گفت ما نباید اجازه دهیم انقلابی ها در ایران رأی بیاورند، چون اگر رأی بیاورند همانطور که در زمینه نظامی و موشکی ایران تبدیل به یک امپراطوری شده، در اقتصاد و معیشت هم مشکلاتش حل میشود و قدرتمند میشود. هرجا نیروهای جوان و انقلابی وارد عرصه شده اند، ما پیشرفتهای قابل ملاحظه ای داشته ایم.

امام باقر علیه السلام راجع به تجارت چقدر روایت و مطلب دارند. باقرالعلوم علیه السلام به تنهایی با باطلی که حق را در خود فرو برده بود جنگید، و حق را نجات داد و منتشر کرد. جوانان ما چنین امام و الگویی دارند. لذا در هر زمینه ای وارد شوند، گل میکنند. شما موانع تولید را بردارید و از تولیدکنندگان پشتیبانی کنید، بعد ببینید چه اتفاقات خوبی خواهد افتاد. آنگاه نخواهید گفت آب و غذای ما وابسته به واردات و وابسته به مذاکرات است. اسلام دین قویم است. الْإِسْلَامَ يَعْلُو وَلَا يُعْلَى. چطور ممکن است کسی دم از امام زمان ارواحنا فداه بزند، اما کشور را وابسته به دشمن امام زمان کند؟ یک بام و دو هوا نمیشود.

امام در جامعه حرکت ایجاد میکند. امام اگر تنها هم باشد مثل باقر العلوم علیه السلام، دست از مبارزه برنمیدارد. فلسفه شهادت ائمه همین است. وقتی دشمن می بیند نمیتواند مقابل فعالیت و جهاد و مبارزره امام جامعه بایستد، از روی ناچاری دست به حذف و قتل امام جامعه میزند.

مومن باید دشمن را مستأصل کند، نه امیدوار

امام باقر علیه السلام وارد مجلس هشام شد و احترام خاصی به هشام نکرد. هشام به امام حمله کرد و به ایشان توهین کرد، و بعد هم اطرافیانش به امام حمله و توهین کردند. امام خطاب به اطرافیان هشام فرمود: أيُّهَا النّاسُ، أينَ تَذهَبونَ وأينَ يُرادُ بِكُم؟ کجا میروید؟ دیگران چه تصمیمی برای شما گرفته اند؟ چرا اجازه میدهید دیگران شما را مدیریت کنند؟ بِنا هَدَى اللّه ُ أوَّلَكُم، وبِنا يَختِمُ آخِرَكُم. اول و آخر شما را خدا بواسطه ما هدایت کرده. فَإِنْ یَکُنْ لَکُمْ مَلَکٌ مُعَجَّلٌ، فَاِنَّ لَنَا مَلَکٌ مُؤَجّلا. اگر شما قدرت و حکومت محدودی دارید، برای ما حکومت و حکمرانی همیشگی و ماندگار است. عالِم یعنی این! عالمی که بنشیند در حجره اش و کاری به جولان باطل در اطرافش نداشته باشد، پیرو باقرالعلوم علیه السلام نیست. امروز 14 میلیون مقاله در اروپا و آمریکا از اندیشمندان غرب منتشر شده در مورد اینکه آمریکا و حاکمیت غرب رو به افول است. این یعنی ملک معجل؛ حکومتی که تمام میشود.

وَ لَیْسَ بَعْدَ مُلْکِنَا مَلَکٌ. میفرماید بعد از حکومت ما حکومتی وجود نخواهد داشت. لِأَنَّا أَهْلُ بَیْتِ الْعَاقِبَةِ، یَقُولُ اللّهِ: [وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ]. چون عاقبت برای ماست، و خدا میفرماید عاقبت برای اهل تقواست. یعنی همان جوانان آخرالزمان که زمینه حکومت امام زمان ارواحنا فداه را فراهم میکنند. امام باقر علیه السلام به وجود جوانان شیعه در آخرالزمان افتخار میکند.

امام باقر علیه السلام تک و تنها چنان مقابل هشام ایستاد، که هشام ناچار به زندانی کردن امام شد. بله، باید هزینه داد در دفاع از حق و ابطال باطل. پس از مدتی زندانبان ها به هشام گفتند بیا ببین باقرالعلوم علیه السلام با زندانیان چه کرده! همه را متحول کرده، و زندانیان بیش از پیش با حکومت ما دشمن شده اند. هشام به ناچار امام را از زندان آزاد کرد. از قدرت پیدا کردن زندانیان ترسید. نه میتواند امام را کنترل کند، نه میتواند زندان کند، نه میتواند ایشان را آزاد بگذارد.

باقرالعلوم علیه السلام هشام را مستأصل کرد. لذا هشام امام را تبعید کرد، و به همه مردم گفت هیچکس حق ندارد در طول مسیر به او حتی یک قطره آب و پناه بدهد. میخواست امام باقر علیه السلام و فرزندش صادق که نوجوانی بود در بین راه از گرسنگی و تشنگی جان بدهند. به مدین که رسیدند، امام بر بلندایی رفت و خطاب به مردم مدین فریاد زد و فرمود: بَقِيَّتُ اللَّهِ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِين(هود 86). پیرمردی که شهر مدین به مردم گفت این همان جایی است که شعیب پیغمبر مردم را از عذاب الهی ترساند، و مردم توجه نکرند. مردم مدین از ترس عذاب الهی دروازه شهر را باز کردند و به امام پناه و آب و غذا دادند.